امروزه با توجه به موقعیت ایران و به دلیل سختتر شدن تحریمها، شرایط برای ادامهی فعالیت واحدهای تولیدی و صنعتی بیشتر از قبل ناهموار شده است و این واحدها با مشکلات بیشتری مواجه هستند. به نظر میرسد در چنین شرایطی اتکا به توان داخلی و تقویت حوزههایی که پتانسیل رشد و پیشرفت بیشتری در آنها دیده میشود، بهترین راهکار جهت مقابله و برونرفت از این شرایط خواهد بود. همچنین در سالهای اخیر، توسعهی دانش و سرمایهگذاری در حوزههای مرتبط با فناوری و تحول دیجیتال در سطح جهانی نیز پیشرفت چشمگیری داشته است و کشورهایی که در این زمینه سرمایهگذاریهای مناسبی در زمینهی منابع انسانی و مالی مرتبط با این حوزهها انجام دادهاند، از مزایای اقتصادی و علمی این فناوریها بهرههای فراوان بردهاند. ایران نیز با فراهم نمودن زیرساختهای لازم، فرهنگسازی و آموزش خواهد توانست در مسیر خلق ارزش اقتصادی و افزایش میزان بازده اقتصادی با بهکارگیری فناوری و تحول دیجیتال گام بردارد. این رویکرد همسو با توسعه اقتصاد غیرنفتی است که سالها است از اهداف کلیدی نظام اقتصادی کشور است.
در چنین شرایطی میتوان به پشتوانهی دانش تخصصی، منابع انسانی نوآور و بستر توسعهیافتهی نوآوری در دانشگاه صنعتی شریف بهعنوان یکی از قطبهای اصلی تولید دانش و فناوری، ساختاری تحت عنوان مرکز توسعه و تعالی اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال بهعنوان هاب نوآوری در این حوزه تاسیس نمود تا با افزایش و تقویت تمرکز در حوزهی تحول دیجیتال و اقتصاد هوشمند، منجر به ایجاد همافزایی با تمرکز و یکپارچهسازی بسترهای موجود گردد؛ بهطوریکه در این راستا، میتوان از پتانسیل بسترهای ایجادشده و مدل فعالیت آنها در دانشگاه صنعتی شریف نظیر شتابدهنده، مرکز رشد، برنامهی مالکیت فکری، برنامهی توسعه و انتقال فناوری، آزمایشگاهها و محیطهای تست مرکزی و در نهایت پارک علم و فناوری و مشخصاً در حوزههای مختلف و مرتبط بهره برد.
در سطح کلان اهداف راهبردی در پیشنهادی برای مرکز اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال شریف در 3 دسته اصلی به قرار زیر تبیین شده است:
عملکرد مرکز در سه بعد قابل دستهبندی است. بعد نخست زمینه کاری است و اشاره به زمینه کاری دارد که قرار است با بهکارگیری ابزار تحول دیجیتال به هوشمندی اقتصادی دست یابد مانند زمینه سلامت، انرژی و ... . بعد دوم حوزه فناوری است و فناوریهای منتخب زیرمجموعه تحول دیجیتال را معرفی میکند. بعد سوم مخاطبان هستند که نوع مشتریان و یا همکاران تجاری مرکز را تعیین مینماید. در ادامه موارد پیشنهادی در هر حوزه معرفی میگردد.
به منظور تحقق اهداف راهبردی تبیین شده برای مرکز، زمینههای فعالیت مرکز در ادامه معرفی میگردد. انتظار میرود تا در صورت اجرای این اقدامات در قالب یک برنامه راهبردی 3 ساله مکان تحقق اهداف راهبردی مرکز فراهم گردد.
فعالیت دیدبانی اقتصاد هوشمند در سه حوزه صورت میگیرد. حوزه نخست ناظر به رصد آخرین تحولات صورت گرفته در قلمرو اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال در قالب پژوهش کاربردی و تجارب اجرایی در زمینههای انتخابی در سطح جهانی است. هدف کسب آگاهی از وضعیت روز، جذب دانش به ویژه در حوزههای مورد نیاز و قابل استفاد برای حل مسائل کشور است.
حوزه دوم ناظر بر رصد مسائل داخل کشور مرتبط با حوزه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال است. در این حوزه چالشها، تهدیدها و فرصتهای پیش روی اقتصاد کشور در زمینهی اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال شناسایی و تحلیل خواهد شد. همچنین مرکز در نقش یک واسط خبره بسترهای مناسب برای همکاری میان سازمانهای حاکمیتی، تجاری و صنعتی کشور و نهادهای علمی و دانشگاهی در زمینهی تحول دیجیتال و اقتصاد هوشمند را شناسایی مینماید. این فعالیت با هدف نیازسنجی به منظور ارائه راهکار پیشنهادی صورت میگیرد. در این چارچوب مرکز فرصتهای ارائه خدمات خود را شناسایی مینماید.
حوزه سوم ناظر بر رصد اقدامات صورت گرفته در حوزه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال توسط خود مرکز و سایر نهادهای فعال در این حوزه است. هدف از این اقدام ارزیابی وضعیت توسعه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال به منظور شناخت عمومی و اطلاعرسانی از طریق رسانههای مرکز و ارائه راهکار جهت بهبود و مشارکت در صورت نیاز خواهد بود.
با هدف تربیت نیروی متخصص و فرهنگسازی در زمینه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال یکی از فعالیتهای اصلی مرکز آموزش خواهد بود. در قالب این خدمت به صورت مستمر محتوی آموزشی از بهروزترین مراجع جهان گرداوری و تدوین میگردد. جهت ارائه خدمات آموزشی و عرضه محتوی آموزشی پلتفرم الکترونیک آموزش ایجاد خواهد شد. ارائه آموزش به صورت مستقیم و حضوری نیز در دستور کار مرکز قرار خواهد گرفت. سرفصل دورههای آموزشی متناسب با نیاز مخاطبان در حوزه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال خواهد بود. مخاطبان دورههای آموزشی مرکز عبارتند از: مدیران بخش و کارشناسان خصوصی و حاکمیتی، Start up ها، اساتید دانشگاه و معملمان، دانشجویان و دانشآموزان. به منظور افزایش بازده آموزشی دورهها به صورت مورد کاوی و برگزاری کارگاه نیز برگزار خواهد شد.
پیشنیاز دستیابی به اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال ایجاد تغییر در نگرش و مدل ذهنی سیاستگذران، سرمایهگذاران، مدیران و کارشناسان بخشهای مرتبط با این حوزه در مسیر باورپذیری موثر بودن این رویکرد در حل مسائل کشور است. از اینرو مرکز در راستای تحقق رسالت خود در زمینه فرهنگسازی و تبلیغات نیز گامهای موثر بر خواهد داشت. از جمله موارد پیشبینی شده در این بخش می توان به چاپ نشریه، برگزاری رویداد، ایجاد و راهبری شبکه اجتماعی اقتصاد هوشمند اشاره نمود.
نشریه مرکز در قالب فصلنامه منتشر شده و به معرفی موضوعات روز جهانی حوزه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال، اقدامات پژوهشی – اجرایی صورت گرفته در این حوزه در سطح کشور خواهد پرداخت.
مرکز در قالب برنامه مدون سالانه رویدادهای علمی – تجاری در قالب سمینار و همایش در خصوص اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال برای مخاطبان مختلف برگزار خواد نمود. این رویدادها با حضور پیشگامان این عرصه در داخل و خارج کشور در فرمی جذاب و کاربردی اجرا خواهد شد. همچنین به صورت متقابل جهت معرفی مرکز و کسب دانش، مرکز در رویدادهای مشابه برگزار شده توسط سایر نهادها در داخل و خارج کشور شرکت خواهد نمود.
مرکز با ایجاد و راهبری شبکه اجتماعی اقتصاد هوشمند، خواهد کوشید تا اکوسیستم شکلگیری، حمایت و اجرایی کردن ایدهها در حوزه اقتصاد هوشمند را ایجاد نماید. در این شبکه از طریق گرداوری، فعالسازی و برقراری ارتباطات میان متخصصان، سرمایهگذاران و نهادهای حاکمیتی زمینههای اجرای طرحها و پروژههای حوزه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال فراهم گردد.
مرکز با ایجاد کارگروههای مشترک بین صنایع مختلف و مادر جهت ایجاد درک مشترک، کشف، نوآوری و ارائهی راهکارهای یکپارچه و مبتنی بر تحول دیجتال در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال کشور خواهد کوشید. این راهکارها مرز بین اکوسیستمها در صنایع مختلف را در نوردیده و با ایجاد همافزایی، منجر به ارائهی راهکارهایی نوین مبتنی بر خلق ارزش از طریق نوآوریهای باز، در محیطهای هوشمند خواهند بود.
در قالب این فعالیت، متناسب با نیازهای کشور پلتفرمهای مورد نیاز اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال شناسایی شده، متناسب با شرایط، الزمات قانونی و اجرایی، و نیازمندیها بومیسازی می گردد. به عنوان ارائه مثال از اجرای این فعالیت میتوان به ایجاد پرونده الکترونیک سلامت بر بستر زنجیره بلوکی و ... اشاره کرد. همچنین در صورت نیاز مرکز با نهادهای حاکمیتی در خصوص تدوین قوانین رگولاتوری و ... نیز همکاری خواهد نمود که شامل مطالعه، توسعه و کمک در تدوین استانداردها و مقررات مربوط به حوزههای فناوری از منظر استراتژیک در دستگاههای مختلف تصمیم گیرنده و از منظر تکنولوژیک برای سازمانها و صنایع کشور بهصورت عملی و اجرایی خصوصاً در فناوریهای نوظهور و تحول آفرین است. خروجی این فعالیت در قالب مدلسازی مفهومی تا سطح ایجاد نمونه اولیه (پرتوتایپ) و مستندات ارائه خواهد شد.
کارشناسان و متخصصان مرکز در قالب دپارتمانهای تخصصی در زمینههای کار گوناگون سازماندهی شده و آمادگی دارند در پروژههای پژوهشی و اجرایی به نهادهای حاکمیتی و بخش خصوصی خدمات طراحی، مشاوره و نظارت در حوزه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال را ارائه نمایند. ارائه راهکار از طریق خلق مدلهای کسبوکاری نوین مبتنی بر ابزار تحول دیجیتال در راستای هوشمندسازی اقتصادی از دیگر خدمات تعیین شده در زمینه مشاوره است.
متخصصان مرکز آمادگی لازم را خواهند داشت تا در صورت نیاز نهادهای حاکمیتی، شواهد و مدارک علمی و اجرایی لازم را جهت تدوین سیاستهای مرتبط با حوزه اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال را گرداوری و جهت کمک به فرآیند تصمیمگیری با سیاستگذاران ارائه نمایند.
کارشناسان ارشد و با تجربه مرکز توانمندی لازم جهت تدوین نقشه اقتصاد هوشمند مبتنی بر رویکردهای آیندهپژوهی و با بکارگیری زیرساخت تحول دیجیتال را خواهند داشت تا در صورت نیاز در چنین طرحهایی مرکز نقشی موثر و فعال ایفا نماید.
دراین حوزه با فراهم آوردن اتاق فکر تخصصی در بخشهای مختلف از فناوریهای پیشران " تحول دیجتال " جهت ارتقاء نقشهی راه اقتصاد هوشمند درکشور اقدام خواهد شد.
موجودیت محوری در ساختار سازمانی مرکز تیمهای پژوهشی – اجرایی چابکی هستند که از ترکیب متخصصان فناوری (معاونت فناوری)، کارشناسان و مدیران اجرایی (معاونت عملیات) و خبرگان صنعت و دانشگاه (معاونت کسب و کار) تشکیل خواهد شد. این مجموعه تحت هدایت و راهبری هیات امنایی که از برجستهترین مدیران کشور در حوزه حاکمیت و بخش خصوصی شکل گرفته به فعالیت خواهد پرداخت.